Vrijdag 23 oktober 2015

Toespraak van

JOKE SCHAUVLIEGE

VLAAMS MINISTER VAN OMGEVING, NATUUR EN LANDBOUW

 

750 Jaar Floris ende Blancefloer van Diederic van Assenede (2014-2018)
Manifestatie d.d. 23 oktober 2015 in de KERK St Petrus & Martinus van Assenede
Eerste officiële borduursteek voor het “Tapijt van Assenede”
Voorstelling Davidsfonds-publicatie van prof Dr Jozef Janssens, e.a.

Inleiding door Vlaams Minister Joke Schauvliege (Dirk Maes),

 

Dames en Heren,

Dames en Heren Heemkundigen uit de Vier Ambachtenomschrijving,

Eerst en vooral dien ik minister Joke Schauvliege hier te verontschuldigen. Dit is één van de vele mooie projecten die zij als minister van Cultuur kon ondersteunen. Spijtig genoeg kan zij er vandaag niet bijzijn om de start te geven van het “tapijt van Assenede”.

Vorig jaar was zij hier echter wel toen het project “750 Jaar Floris ende Blancefloer van Diederic van Assenede 2014-2018” voorgesteld werd aan de pers in het prachtige “Kasteel Ter Leyen” te Boekhoute.

De minister kondigde hier toen aan dat Professor emeritus Dr Jozef Janssens, Vlaams literatuurhistoricus;  Dr Adri de Kraker, Zeeuws Geograaf, Dr  Jan Uyttendaele, onderwijspedagoog,  en Dr Veerle Uyttersprot, literatuurhistorica,   een publicatie op stapel hadden omtrent het circa 750 jaar oude liefdesgedicht “Floris ende Blancefloer” van onze toenmalige streekgenoot “Diederic van Assenede”; en dat daartoe medewerking gezocht en gevonden was met onze 150 jaar jonge Vlaamse cultuurorganisatie : het DAVIDSFONDS.

Op datzelfde moment werd ook het “tweede deelproject” aangekondigd : het “Tapijt van Assenede. Het Tapijt van Floris ende Blancefloer”.  U zal straks merken dat beide projecten elkaar perfect aanvullen. De publicatie is een onmisbare onderbouw voor dit “wandtapijt-project”. Belangstellenden in het project : “Het Tapijt van Assenede”,  die daardoor meer willen weten over dit literair erfgoed zullen hun informatie hieromtrent vinden in de Davidsfonds-publicatie. “Tapijt en publicatie” fungeren vandaag dan ook als  dubbelspoor voor dit cultureel project.

Geachte genodigden,

Vandaag zijn we hier verenigd in de 12°-eeuwse kerk van Assenede. Assenede ten tijde van Diederic van Assenede, hoofdplaats van de “Vier Ambachten”.

De Heemkundigen uit de streek zijn hier vandaag dan ook aanwezig - op hun zogenaamde “Keuredag-nieuwe-stijl”, een tweejaarlijkse ontmoeting bij een belangrijk cultuur-historisch of heemkundig item voor de streek.

Bijzondere dank aan de Kerkfabriek, de parochieploeg en EH Pastoor Emmanuel DE VIDTS om ons vandaag de gelegenheid te geven hier samen te komen. De multifunctionaliteit van onze kerkgebouwen is een actueel item, waaraan U op creatieve wijze invulling geeft.

Professor Dr Jozef Janssens en Directeur Katrien de Vreese van de Davidsfondsuitgeverij stellen U hier vandaag de publicatie voor : “Floris ende Blancefloer van Diederic van Assenede. Liefde in het Vlaanderen van de dertiende eeuw”, een 256 blz. tellende boek dat, zoals aangekondigd, een leemte invult in de literatuurgeschiedenis omtrent onze vroege Vlaamse/Nederlandstalige literatuur, en anderzijds nu mede voor deze grensoverschrijdende streek  een omvattend beeld brengt van het werk en de persoon van deze grafelijke clerk van toen, werkzaam hier in het noordoostelijke deel van het toenmalig graafschap Vlaanderen.

Professor Janssens U bent als hoofdredacteur Uw engagement van 5 mei 2014 nagekomen; zowel wat de timing betreft, als wat de inhoud en het concept van de publicatie betreft.

Het boek is zowel een informatiebron  voor onderwijzers uit het lager onderwijs, als een handvat voor leraars en studenten voor het secundair en hoger onderwijs. Dr Uyttendaele en Dr Uyttersprot wijden daarin elk een specifieke bijdrage omtrent de plek van de vroege Vlaamse literatuur in het onderwijs van vandaag.

Het tijdschrift voor Middeleeuwse letterkunde in de Nederlanden “QUEESTE”  prees  onlangs  Jef Janssens’ : “ ..immense eruditie, waarmee hij talrijke literaire teksten weet te plaatsen in een breder literair-historisch verband binnen de omvangrijke Middelnederlandse literatuur, maar ook binnen de internationale Middeleeuwse verhaalkunst”.

Dit is ook wat U hebt gedaan, Professor  Janssens, met Dirkin van Hasnede’s 3.974 verzen tellend liefdesgedicht. U hebt de literair-historische en cultuur-historische  context voor het ontstaan van dit werk geschetst voor de lezer van vandaag, en ook de politiek-bestuurlijke context waarbinnen Dirkin van Hasnede werkzaam was en leefde. Zeeuws historisch geograaf Dr. Adri de Kraker brengt ons een schets van bestuur, landschap en economie van deze streek ten tijde van Diederic van Assenede.

Het boek is echter niet alleen bestemd voor leraars en studenten. U hebt ervoor gezorgd  dat eenieder, elke belangstellende, zonder enige noodzakelijke voorkennis ivm literatuur en geschiedenis, het boek vlot en begrijpelijk kan lezen. U hebt meer dan 150 illustraties bijgevoegd waarvan de meeste in kleur en waarvan meerdere nog nooit werden gepubliceerd. U hebt in beeld gebracht wie Diederic van Assenede was.

Wie nu door Assenede rijdt, fietst of wandelt en de naamborden van de  Diederikstraat en het Diederikplein ziet, die de naam “Diederic” van het  Asseneeds reisagentschap en op vele reisbussen ziet, die het restaurant Diederik van Assenede in de Diederikstraat ziet, die in de carnavalstoet de reus Diederic ziet vooruitschrijden, die een appartementencomplex met de naam Diederic ziet, en ..die het bronzen standbeeld van Diederic van Assenede ziet, zal voortaan kunnen weten over wie het hier gaat,  wat zijn bijzondere toegevoegde waarde is geweest in “zijn tijd van toen”, en het belang van zijn literair werk voor vandaag.

Graag feliciteer ik het DAVIDSFONDS, als Vlaamse cultuurorganisatie en als uitgeverij, dat U mede gedreven door deze lokaal-regionale heemkundige dynamiek,  deze uitgave hebt gerealiseerd. Een uitgave die het ganse Nederlandstalig cultuurgebied als doelgroep heeft. Een uitgave waaraan al lang behoefte was en die op het platform van deze 750°-jarige viering mocht ontstaan.  “Diederic van Assenede” heeft zijn plaats in de literatuurgeschiedenis der Nederlanden gekregen, die hij verdiende.

Maar omdat niet iedereen boeken leest start de Asseneedse erfgoedkring vzw HALLEKIN vandaag “officieel” een uniek grensoverschrijdend project tot cultuur-deling omtrent : Diederic, zijn eeuwenoud liefdesgedicht, en de vroegste Vlaamse literatuur : “Het Tapijt van Assenede. Tapijt van Floris ende Blancefloer”.

“La tapisserie de Bayeux” was de prikkel tot de idee om Diederic’s liefdesverhaal uit te beelden op “een borduurwerk à la Bayeux”, een borduurwerk met gekleurde wol op linnen doek : ditmaal niet over een oorlog... maar over een ontroerend liefdesverhaal met een boodschap en met een ‘moraal’.. en 750 jaar geleden door een streekgenoot geschreven hier in onze vandaag grensoverschrijdende streek.

Van bij de aanvang op  5 mei 2014 heeft minister Schauvliege dit project aangemoedigd omdat het ook een cultureel en sociaal participatieproject is: academici, kunstenaars, heemkundigen, borduurders en borduursters, bedrijven, besturen, culturele organisaties en verenigingen, en vele andere medewerkers realiseren samen een cultureel-pedagogisch vehikel voor onze Nederlandstalige cultuurgemeenschap, dat wortelt in ons vroegste Vlaams/Nederlandstalig erfgoed, en zodoende de burger van vandaag een blikveld daarop gunt.  

De voorliggende tekeningen en reeds deels gerealiseerde borduurwerken zijn veel belovend. Tekenaar Peter Audenaert heeft hierbij een tekenstijl, alluderend aan de Middeleeuwse miniaturen, ontwikkeld die past voor borduurwerk. Jef Janssens waakt over de historische relevantie van de ontwerpen.

In het bijzonder wil ik de aandacht trekken op de medewerking hierbij van de grootste Vlaamse linnenwever NV LIBECO uit het West-Vlaamse Meulebeke; horende tot de TOP-3 van de Europese linnenweverijen. Ik richt me in het bijzonder tot CEO Raymond LIBEERT van LIBECO. U hebt 170 m2 hoog kwalitatief linnen geschonken aan de Asseneedse erfgoedvereniging vzw HALLEKIN, als het ware een volleybalveld groot, waarop vele tientallen borduursters de verhaalstaferelen van Diederic’s eeuwenoud liefdesverhaal zullen borduren op een wandtapijt van  bijna 100 meter lang .

 LIBECO heeft door deze belangrijke gift de “bedrijfsmatige haalbaarheid” van dit  borduurproject mede veilig gesteld.  Uw ‘toegevoegde waarde’ is essentieel.

Hier achter mij kunnen we reeds een paar ver gevorderde geborduurde  taferelen zien en op de vijf borduurtafels, hier vooraan, staat  begonnen borduurwerk op linnen van LIBECO.  Het keurmerk BELGISCH LINNEN, bekend over de ganse wereld voor zijn hoge kwaliteitsgarantie, staat borg voor het feit dat het borduurwerk nog-lang-na-ons-allen zal blijven bestaan.

Als vertegenwoordiger van de Vlaams Minister voor Landbouw wijs ik daarbij graag op onze vlaskwaliteit uit Vlaanderen, Zeeuws-Vlaanderen en Frans-Vlaanderen: het Vlaanderen ten tijde van Diederic, dat toen ook reeds bekend was voor zijn vlas en linnen.

 Libeltex NV, ook uit Meulebeke, schonk meerdere rollen kunststof voor de versteviging en bescherming voor de achterzijde, de ‘ruggen’, van de geborduurde linnen doeken. Een bijzonder woord van dank aan de CEO bij LIBELTEX : Ingenieur Hugo CHRISTIAEN uit Assenede.

Maar het project is nog meer dan dat en heeft ook een internationale dimensie. Het is immers een Zeeuws-Vlaams/Vlaams uitvoeringsproject.  

Dames aan beide zijden van de landsgrens borduren vandaag mee aan de eerste taferelen. Optie is dat borduursters uit het ganse Nederlandstalig cultuurgebied mee borduren; en ook borduursters en borduurders uit de 12 landen waarover dit liefdesverhaal indertijd een literaire verspreiding gekend heeft, als daar zijn  : Frankrijk, de Lage Landen, Engeland, Duitsland, Denemarken, Noorwegen, Zweden, Spanje, Italië, Griekenland, Tsjechië en ook IJsland.   Het liefdesverhaal werd ook in het Jiddisch omgezet.

En zo wordt het ondertussen tijd om het startschot van dit prachtige initiatief te geven. Het borduurteam streefde er niet naar om een eerste officiële borduursteek te zetten op een blanco linnen doek; daarom werd het borduurwerk voor een aantal taferelen reeds begonnen. Een eerste officiële borduursteek is immers een symbolische handeling.

Ik richt me nu even tot de vele huidige en toekomstige borduursters,  tekenaars en de andere medewerkers bij dit ambitieus project : “Door deze eerste officiële borduursteek waaraan wij hier participeren in aanwezigheid van de vele belangstellenden, willen we U hierbij veel succes toewensen, we wensen U veel creativiteit toe, een vruchtbare samenwerking, veel vriendschap, en de doorzetting om dit borduurproject binnen drie jaar succesvol te realiseren.

De minister zal u blijven steunen in dit sociaal-cultureel participatie-project en ik roep iedereen, die daar een bijdrage kan toe leveren, op om dit ook te doen. Het “Tapijt van Assenede” zal een cultureel-pedagogisch instrument worden voor het ganse Nederlandstalig cultuurgebied en zelfs daarbuiten, en  voor de gemeente Assenede : een toeristisch item.

Ik nodig de veertien collegae-van-het-moment uit me nu te vervoegen aan de borduurtafels : (1) Gouverneur Jan Briers (Oost-Vlaanderen), (2) Député Ben De Reu (mede namens de Commissaris van de Koning van Provincie Zeeland); één vertegenwoordiger van elke inliggende gemeente binnen de eertijdse “Vier Ambachten” : (3) Burgemeester Jan LONINK (Terneuzen),  (4) Wethouder Cultuur  Frank Van Driessche van Hulst, mede namens zijn burgemeester (5) Burgemeester De Coninck van Assenede, (6) Schepene voor cultuur Jacques  De Smet uit Wachtebeke; (7) Eerste Schepene Martin Acke van Zelzate; (8) Burgemeester Joerie De Maertelaere uit Evergem (9) Raymond Libeert (CEO LIBECO), (10) Prof Dr Jozef Janssens; (11) Directeur Davidsfonds Katrien De Vreese; (12) Dr Adri de Kraker uit Zaamslag (Heemkringen Vier Ambachten); (13) Dr Dirk De Smet (voorzitter vzw Hallekin) en (14) tekenaar Peter Audenaert.

Weinigen onder deze genodigden hebben al geborduurd, nietwaar ; we worden daarin dan vakkundig begeleid door meerdere borduursters onder aansturing van het ‘leidend borduurteam’.

Terwijl we ons nu naar onze borduurtafels begeven zal Juffrouw LORE MUYLLE,   U nog verder informeren over het borduurproject en over de verdere modus operandi voor deze eerste officiële borduursteek.

Namens minister Schauvliege wens ik iedereen nogmaals van harte proficiat met uw prachtige initiatief.

Hartelijk dank voor uw aandacht.
Joke Schauvliege   (uitgesproken door Kabinetsmedewerker Dirk Maes)